Gaston Bashlar'[[("Gaston Bachelard" france)]]
Franca filozofo 1884-1962

La psikanalizo de la fajro
La psychanalyse du feu - 1938


(Mi nur komencis traduki tiun libron sed mi estas komencanta tradukumulo! Do pardonu por tiu malperfekta, eble ech malbona traduko kaj sendu korektigojn au opiniojn por helpi mian laboron! Zav@panorama.spam-ovh.org (sen,"spam-")


Antauaj vortoj


I

Mi ne devas vidi la realecon, tia kia mi estas[[(Paul Eluard)]]

    Sufichas ke ni parolas pri objekto por kredi, ke ni estas objektiva. Sed per nia unua elekto, la objekto montras nin pli ol ni montras ghin. Kaj tio kion ni kredas esti niaj fundamentaj pensoj pri la mondo estas ofte konfidencoj pri la juneco de nia spirito. Iafoje, ni miras antau elektita objekto; ni akumulas hipotezojn kaj revadojn; ni formas tiel konvinkojn kiuj similas kiaj scioj. Sed la inicia fonto estas malpura: la unua evidento ne estas fundamenta vero.
    Fakte, la scienca objektiveco eblas nur se oni rompas el la senpera objekto, nur se oni rifuzas la charmon de la unua elekto, se oni haltigas kaj kontraudiras la pensojn kiuj naskighas el la unua observado. Chiu objektiveco, deve kontrolita neas la unuan kontakton al la objekto. Ghi devas unue kontraudiri chion: la sensacon, la komunan jughkapablon, ech la plej konstantan praktikon, la etimologion porfine, char la verbo, kiu emas kanti kaj charmi, trafas malofte la penson. Malproksime el miri, la objektiva penso devas ironii. Sen tiu malghentila atento, ni neniam havos veran objektivan sintenon.
    Se oni observas homojn, samulojn, fratojn, la simpatio estas la bazo de la metodo. Sed antau tiu inerta mondo kiu ne vivas same ol ni, kiu ne suferas niajn penojn kaj ne ekzaltas niajn ghojojn, ni devas haltigi chiajn korelvershojn, ni devas kontraui nian personon. La poezio kaj la scienco havas unue malajn direktojn. Chion kion la filozofio povas esperi estas igi la poezion kaj la sciencon esti komplementaj, unuigi ilin same ol du bone plenumitaj maloj. Do, oni devas starigi kontrau la poeta korelversha spirito, la sciencan malparoleman spiriton, kiu necesas antauan malsimpation tia kia sana autauzorgo.

    Ni studos problemon kie la objekta sinteno neniam ebligis plenumi, kie la unua charmo estas tia akomplita ke ghi deformas ankorau la spiritojn la plej rektajn kaj ghi reportas chiam ilin en poetan hejmon, kie la revoj anstatauas la penson, kie la poemoj kovras la teoremojn. Estas la psikologia problemo de niaj konvenkoj pri la fajro. Tiu problemo shajnas al ni tiel rekte psikologia ke ni ne hezitas paroli pri psikanalizo de la fajro.

   Pri tiu problemo, vere chefa, starata per la fenomenoj de la fajro antau la naiva animo, la nuntempa scienco preskau ne plu interesighas. Dum la tempo forpasas, la kemiaj libroj, enhavas chapitrojn pli kaj pli malongaj pri la fajro. Kaj la modernaj libroj pri Kemio estas multaj en kiuj oni serchas vane studion pri la fajro kaj la flamo. La fajro ne plu estas scienca objekto. La fajro, elstara senpera objekto, objekto kiu imponas  kontrau primitiva elekto per superi multe da aliajn fenomenojn, ne plu malfermigas ian perspektivon por scienca studo. Tiam el psikologia vidpunkto, shajnas instrua,  sekvi la malkreskigho de tiu fenomena valoro kaj studi, kiel problemo kiu premis la sciencan serchado dum jarcentojn, ighis subite dispartita au forpushita sen neniam esti solvita. Kiam oni demandas al kleraj personoj, ech al scienculoj, kiel same mi faris multe da fojoj : " Kio estas la fajro?" oni ricevas malprecizajn au tautologiajn respondojn, kiuj ripetas senkonscie la plej malnovajn filozofiajn teoriojn kaj la plej hhimerajn. La kialo estas ke la demando okazas en malpura objektiva regiono, kie miksas la personaj intuicioj kaj la sciencaj eksperimentoj. Ni montros precize ke la intuicioj pri la fajro - eble pli ol chiuj - restas sharghitaj per peza defekto. Ili direktas al senperaj konvenkoj por problemo  kiu bezonus nur eksperimentojn kaj mezurojn.

   En jam malnova libro (1), ni provis priskribi, pri varmecaj fenomenoj, bone definitan akson de la scienca objektivigeco. Ni montris kiel la geometrio kaj la algebro alportis iom post iom iliajn formojn kaj iliajn abstraktajn principojn por direkti la eksperimenton en scienca vojo. Nun estas la mala akso - ne la objektevigeca sed la subjektiveca akso - kiun ni volus esplori por doni ekzemplon de la duopaj perspektivoj kiujn ni povus ligi al chiuj problemoj starigitaj per la scio de speciala realeco, ech bone definita.
    Se ni pravus pri la reala impliko de la subjekto kaj de la objekto, oni devus distingigi pli klare la pensemulon kaj la pensulon, kvankam sen espero ke tiu distingigo iam plenumighos. Tamen estas la pensemulo, kiun ni volas studi chi tie, la pensemulo en sia hejmo, en soleco, dum la fajro brilas tiel konscio de la soleco. Tiam, estos multajn okazojn por montri dangherojn, por scienca koneco, de la primitivaj impresoj, de la simpatiaj alighoj, de la maldiligentaj revadoj. Ni povos facile observi la observanton, por bone evidentigi la principojn de tiu valorigita observado, au por plibone diri, de tiu hipnotigita observado kiu chiam estas observado de la fajro. Fine tiu malpeza hipnota stato, ties la konstantecon ni surprizis, konvenas bone por ekstartigi la psikanalizan enketon. Sufichas vintran vesperon, venton chirkau la domo, helan fajron, por ke dolora animo diru samfoje liajn memorajhojn kaj liajn penojn:

Per malauta vocho oni enkantas
Sub la vintra cindro
Tiun koron, sam' al kovra fajro,
Kiu konsumas kaj kantas.

(Toulet)

1. Studio pri evoluo de fizika problemo: la termika propago en solido. Parizo, 1928.
Étude sur l'évolution d'un problème de physique : la propagation thermique dans les solides. Paris, 1928.


II

    Sed se nia libro estas facila kiam oni konsideras ghin linio post linio, shajnas por ni vere malebla fari ghin bone verkitan aron. Fari planon de la homaj eraroj estas nerealigebla enterpreno. Speciale, tasko tia kia la nia rifuzas historian planon. Efektive, la malnovaj kondichoj de la revado ne estas forigataj per la nuntempa scienca edukado. Ech la scienculo, kiam li forlasas sian laboron, revenas al la praaj valorigoj. Estus do vane priskribi, en la akso de historio, penson kiu kontraudiras senchese la lernajhojn de la scienca historio. Kontraue, ni dedichos parton de niaj klopodoj por montri ke la revado reprenas senchese la praajn temojn, laboras senchese tiel kiel praa animo, malgrau la sukcesoj de la ellaborita penso, ech kontrau la instruado de la sciencaj eksperimentoj.
    Ni ne ankau instalos nin en malproksima periodo dum estus ege tro facile desegni la adoradon de la fajro. Tio kio shajnas interesa, estas nur konstatigi la silentan daurecon de tiu adorado. Tiam ju pli proksima el ni estos la dokumento kion ni uzos, des pli li havos forton por demonstri nian tezon. En la historio, estas tiu daura dokumento, trako de rezistado kontrau la psykologia evoluo, kiun ni sekvos: la maljuna homo en la juna infano, la juna infano en la maljuna homo, la alhhemisto sub la ingheniero. Sed kiel, por ni, la paso estas ignoreco, kiel la revado estas malpoveco, jen nia celo: remedii la spiriton el siaj felichoj, eltiri ghin el la sinkontemplado kion donas la unua evidento, doni al ghi aliajn sekurigojn ke la posedo, aliajn fortojn de konvenko ke la kaloro kaj la entuziasmo, breve, provojn kiuj ne estu flamoj.
    Sed ni sufiche diris pri tio por sentigi la sencon de psikanalizo de la subjektivaj konvinkoj rilataj al la kono de la fajraj fenomenoj, au pli breve, de psikanalizo de la fajro. Ni precizigos niajn gheneralajn tezojn  lau la nivelo de la specialaj argumentoj.


III

Tamen ni volas aldoni ankorau rimarkon kiu estas averto, Kiam nia leganto finos la legadon de tiu libro, li neniel kreskigis siajn konojn. Eble ni ne tutepropre kulpas pri tio sed tiu estos plie konsekvento de la elektita metodo. Kiam ni turnas al ni meme, ni malturnas el la vero. Kiam ni eksperimentas intimajn sentojn, ni fatale kontraudiras, la objektivan eksperimenton. Ankorau unu fojo pli, en tiu chi libro kie ni konfidencas, ni enumeras erarojn. Do nia verko sin oferas kiel ekzemplo de tiu speciala psikanalizo kion ni kredas utilas al la bazo de chiuj objektivaj studioj. Ghi estas ilustrado de la gheneralaj tezoj prezentitaj en fresha libro pri La formado de la scienca spirito. La pedagogio de la scienca spirito plibonighis per klarigi tiel la charmojn kiuj falsigas la indukojn. Ne malfacilus refari por la akvo, la aero, la tero, la salo, la vino, la sango, tion kion ni eskizis chi tie por la fajro. Vere dirita, tiuj substancoj senpere valorigitaj, kiuj enkondukas la objetivan studion en temojn sen gheneraleco, estas malpli klare duopaj - malpli klare subjektaj kaj objektaj- ol la fajro; sed ili enhavas falsan markon, la falsa peso de la valoroj ne diskutitaj. Estus pli malfacila, sed ankau pli richema, porti la psikanalizon al la bazo de evidentoj pli rezonitaj, malpli senperaj kaj elirantaj malpli afektema ol la substancistaj eksperimentoj.
...



reveni al unua pagho